Wifty praat al sinds 2013 heel open over de menopauze. Vanaf dag één werken we samen met menopauzeconsulente Leen Steyaert die ons met raad en daad bijstaat. Ze schreef de bestsellers ‘Stralend door de menopauze’ en ‘Jouw Menopauze Plan’. En we organiseerden al een paar Menopauze feestjes, met boeiende praatgasten en lekkere ‘Hot Flash’ cocktails. Ook in ons boek ‘Midlife Kick’ hebben we het uitgebreid over de menopauze, en over hormoontherapie, mét de reactie van vier experts: Prof. Dr. Herman Depypere (Menopauzekliniek UZ Gent en voorzitter van The Belgian Menopause Society), Dr. Christa Eelen, gynaecologe, gespecialiseerd in menopauzeproblemen, Dr. Rudy Proesmans, orthomoleculair arts, Dr. Thierry Hertoghe, die al jaren bekend staat als ‘hormonendokter’ en anti-agingspecialist.

DE EXPERTS AAN HET WOORD:

Eerlijk of niet, het hormonenverhaal van mannen en vrouwen is anders, ook rond hun vijftigste. Bij mannen gaat de testosteronproductie zachtjes achteruit, bij vrouwen stopt de aanmaak van oestrogeen en progesteron vrij abrupt. Je bent dan in de menopauze, sommigen vergelijken dit zelfs met een chemische ‘castratie’. Fijn detail: aan die stop gaat meestal een (lange) overgangsperiode van hormoonschommelingen vooraf. En dat zorgt bij veel vrouwen dus voor de doortocht van die gemene dwergen, die soms nog ongegeneerd verder huppelen in de menopauze. Jaren geleden (think: vanaf de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw) bedacht de medische wereld een oplossing. Ze wilden ervoor zorgen dat die hormonenval met bijbehorende chaos minder heftig verloopt door vrouwen tijdens de overgang en/of in de menopauze extra hormonen voor te schrijven. De extra portie hormonen had een pak voordelen, maar – red alert! – er volgden een stapel wetenschappelijke studies die stelden dat de ‘hormoonvervangende therapie’ allerlei risico’s (van beroertes tot kanker) met zich meebracht. De laatste grote opschudding dateert van 2002: hormoontherapie zou het risico op borstkanker verhogen. Dus schroefden artsen het voorschrijven van hormonen massaal terug. Terecht of niet? En is er intussen ander hormonaal nieuws? Wij vroegen het aan vier experts.

✖︎ Prof. Dr. Herman Depypere (Menopauzekliniek UZ Gent en voorzitter van The Belgian Menopause Society): ‘Zo’n honderd jaar geleden lag de gemiddelde levensverwachting bij vijfenveertig jaar. Vrouwen leven vandaag dus in een situatie die niet door de natuur is voorzien. Als er klachten zijn en als de menopauze je levenskwaliteit beïnvloedt, dan moet je dat aanpakken. Afzien is nergens voor nodig. Toch heeft 20 tot 30 procent van de vrouwen geen klachten, zij hoeven uiteraard geen hormonen te nemen. Het klopt dat bepaalde hormonen vroeger het risico op borstkanker verhoogden. Maar die studies gebeurden met synthetische hormonen en de risicoverhoging was niet enorm. Het risico was te vergelijken met het hogere borstkankerrisico bij 5 kilo extra lichaamsgewicht of de consumptie van twee glazen alcohol per dag. Er is dus geen reden om hormonen te demoniseren. Tegenwoordig zijn ze heel veilig, op voorwaarde dat ze correct worden toegediend: licht gedoseerd en met zo natuurlijk mogelijke hormonen, die bijna gelijk zijn aan de hormonen die de eierstokken zelf produceren. Sommige recente studies tonen zelfs aan dat vrouwen die natuurlijke hormonen nemen, iets langer overleven. Hormonen hebben nog andere voordelen, omdat er overal in het lichaam hormoonreceptoren zitten. Je lichaam blijft dus wat langer zoals het vroeger was, met minder buikvet, min- der haaruitval, een soepelere huid en geen droge vagina. Ook hart en bloedvaten zijn beter beschermd, het risico op osteoporose blijft lager en bovendien zijn hormonen goed voor blaas en gewrichten. Toch zijn hormonen geen vrijbrief om je te laten gaan, meer bewegen en bewuster omspringen met voeding horen er evengoed bij.’

✖︎ Dr. Christa Eelen, gynaecologe, gespecialiseerd in menopauzeproblemen: ‘Ik ben een voorstander van hormonen voor de menopauze, zelf neem ik ze ook al tien jaar. Maar natuurlijk moet je dat individueel bekijken. Het is verboden bij vrouwen die borstkanker hebben gehad en bij vrouwen met een verhoogd risico op borstkanker moet je het voordeel van hormonen grondig afwegen. Bovendien zijn het niet de hormonen zelf die borstkanker veroorzaken: bij een hormonaal gevoelige kanker die in het lichaam sluimert, maken hormonen die slapende honden gewoon wakker of doen ze die sneller groeien. De huidige hormonen zijn ook anders dan vroeger: ze zijn wel synthetisch gemaakt, maar bootsen onze natuurlijke hormonen zo veel mogelijk na. Vooral oestrogenen in de vorm van een gel, spray of pleister zijn een aanrader. Omdat ze niet rechtstreeks via de lever gaan (zoals bij hormonen in pilvorm), belasten ze het organisme het minst. Bij veel vrouwen is het echter aan te raden om ook progesteron toe te dienen (om te verhinderen dat er poliepen in het baarmoederslijmvlies ontstaan die kunnen ontaarden). Dat kan niet via de huid, enkel als hormoonspiraaltje of in tabletvorm. De huidige tabletten hebben daarbij gelukkig geen of slechts een minieme invloed op de stofwisselingsprocessen. Hormonen hebben heel veel voordelen: ze zijn goed voor je hart en bloedvaten, voor je huid en slijmvliezen (vagina), voor je beenderen (minder risico op osteoporose) en waarschijnlijk ook voor je hersenen. Er zijn inderdaad veel aanwijzingen dat hormonen de kans op dementie verlagen. Voorwaarde is wel dat je de hormonen vroeg begint te nemen, het best één jaar na de laatste menstruatie. Als je pas op je zestigste begint, kan dat het risico voor je hart en bloedvaten net verhogen. Toch zal ik niemand overtuigen om hormonen te gebruiken. En wie twijfelt of ze zich beter zal voelen, kan ze eens drie maanden uitproberen. Uiteindelijk is je levensstijl – niet roken, een evenwichtige voeding, een gezond gewicht en lichaamsbeweging – belangrijker dan hormonen.’

✖︎ Dr. Rudy Proesmans, orthomoleculair arts: ‘De overgang en de menopauze zijn natuurlijke processen die je kunt ondersteunen. Als orthomoleculair arts werk ik daarvoor enkel met lichaamseigen stoffen, dat geldt zowel voor vitamines en mineralen als voor hormonen. Wie geen klachten heeft, hoeft ook geen hormonen te nemen. Je kunt je lichaam wel ondersteunen met vitamine K2, vitamine D, jodium, magnesium, wat calcium (lage dosis), veel soja en lichaamsbeweging. Maar als je levenskwaliteit vermindert, omdat je bijvoorbeeld gewrichtspijn, slaapproblemen of libidoverlies hebt, kan je fyto-oestrogenen proberen. Dat zijn hormonen uit plantaardige bron, vooral hop en soja, eventueel aangevuld met zilverkaars, antioxidanten, jodium en omega 3-vetzuren. Is dat niet voldoende, dan kun je overgaan op hormoontherapie. Belangrijk is om voor bio-identieke hormonen te kiezen (= biochemisch gelijk aan lichaamseigen hormonen), en ze altijd via de huid en in een lage fysiologische dosis toe te dienen. Ook het weinig bekende oestriol (een lichtere variant van oestradiol) kan een optie zijn, het werkt bijvoorbeeld goed tegen opvliegers, zonder het risico op borstkanker te verhogen. Het is een misvatting dat hormonen het borstkankerrisico verhogen. De studie uit 2002 ging over hoge dosissen die via de mond werden ingenomen, ik werk met lage dosissen via de huid. Je mag dus geen appelen met peren vergelijken. Bovendien zijn er intussen veel studies verschenen die een ander beeld schetsen. Soja, vitamine D, jodium en crucifere groenten (broccoli en broccolikiemen, radijs, kool, spruitjes, waterkers…) bieden zelfs bescherming tegen borstkanker. Daarnaast vertragen hormonen ook de verouderingssymptomen, al moet je dat effect niet overdrijven. Ik volg vrouwen op door om het halfjaar hun oestrogeenmetaboliet-index te checken. Vereenvoudigd gesteld worden oestrogenen afgebroken in goede en slechte oestrogenen. Zijn er te veel slechte oestrogenen (die het risico op borstkanker verhogen), dan kun je bijsturen met voeding.’

✖︎ Dr. Thierry Hertoghe staat al jaren bekend als ‘hormonendokter’ en anti-agingspecialist. Zijn reputatie reikt tot ver in het buitenland, maar in eigen land blijft hij omstreden. Het verbaast niet dat hij al lang voorstander is van hormoontherapie in de menopauze. Ook hij adviseert enkel bio-identieke hormonen in kleine, fysiologische dosissen (= niet hoger dan de hoeveelheid die normaal door een gezonde jonge volwassene wordt geproduceerd) en toegediend via de huid (of vaginaal): ‘Het is belangrijk om zowel oestrogeen als progesteron toe te dienen, deze twee hormonen moeten in balans blijven. Te veel oestrogeen kan immers zorgen voor opgezette borsten, gewichtstoename, het vasthouden van vocht, prikkelbaarheid en een verhoogd risico op borstkanker. Eigenlijk hebben vrouwen er baat bij om al vanaf dertig à vijfendertig jaar extra hormonen te nemen, want vanaf die leeftijd verminderen de belangrijkste vrouwelijke hormonen (oestrogeen en progesteron) al significant. Dat geldt ook voor andere hormonen in ons lichaam: de hoeveelheid schildklierhormonen, DHEA, groeihormonen en cortisol kan vanaf dertig tot vijfendertig jaar duidelijk afnemen. Als er lichamelijke tekenen van zo’n tekort zijn (bijvoorbeeld te zien via een bloedanalyse) en als je klachten hebt, is een aanvullende dosis hormonen vanaf je dertigste of je veertigste zeker een aanrader. Mijn visie is dat veroudering grotendeels te wijten is aan het toenemende tekort van verschillende hormonen. Het is dus onverstandig om daar niets aan te doen. Je moet een huis toch ook op tijd onderhouden of repareren om het in goede staat te houden? Als je op latere leeftijd ongeveer dezelfde hormoonspiegels kunt behouden als op je vijfentwintigste, dan heeft dat veel voordelen: een lager cholesterolgehalte en minder suiker in het bloed, betere fysieke en mentale prestaties, meer energie, een jonger uiterlijk en vermoedelijk ook een langer leven. Er zijn genoeg sterke wetenschappelijke studies die de werking en de veiligheid van al die verschillende hormonen aantonen, zolang je maar niet overdoseert.’

✖︎ Uit ons boek MIDLIFE KICK, de kracht van het nieuwe ouder worden. Een aanrader voor iedereen vanaf 40 jaar! Te koop in een boekenwinkel in je buurt of online via BOL.COM of STANDAARDBOEKHANDEL.BE

✖︎ Menopauzeklachten? Laat je goed begeleiden en als je vragen hebt: wifty@wifty.be 

✖︎ Of maak een afspraak met menopauzeconsulente Leen Steyaert, check haar praktijk: www.siris.be